๓๕ นิทานเรื่อง พระอานนท์นิพพานกลางหาว

๓๕. นิทาน

เรื่อง พระอานนท์นิพพานกลางหาว

     ๐ มีนิทานนานสุดครั้งพุทธกาล       เป็นนิทานเรื่องจริงทุกสิ่งศรี

พระอานนท์อรหันต์ชั้่นเลิศดี                ท่านก็มีปาฎิหารย์กาลสุดท้าย

พระอานนท์พุทธอนุชา                        เป็นเจ้าฟ้าสืบกษัตริย์สมบัติหลาย

สหชาติพุทธานุชาชาย                        มีร่างกายคล้ายสุดพระพุทธองค์

แต่เตี้ยกว่าห้านิ้วพระสุคต                    ผิวหมดจดเทียบชั้นสุวรรณหงส์

เป็นคู่บุญบริสุทธิ์พุทธวงศ์                   อายุยงยืนร้อยยี่สิบปี

สี่สิบห้าปีองค์ทรงผนวช                      ก็เข้าบวชตามเท้าพระเจ้าพี่

ติดตามองค์ทุกเวลาทั้งตาปี                ดั่งเงาที่ทอดฉายจากกายองค์

ขอพุทธานุญาตฉลาดล้ำ                    พระต้องจำทำตามความประสงค์

ตรัสสอนธรรมแก่ใครดั่งใจจง              จะต้องทรงเล่าใหม่ให้ได้ฟัง

ได้จีวรเนื้อดีอันมีค่า                             ขอจงอย่ามอบให้ในภายหลัง

อย่าให้นอนร่วมที่กุฎีดัง                       เมื่อยามนั่งเฝ้าองค์ด้วยจงใจ

ถ้าผู้ใดใครเขาขอเฝ้าแหน                   เพราะสุดแสนศรัทธาเวลาไหน

ถ้ามาขออนุญาตโอกาสใด                  ขอจงให้เข้าเฝ้าทุกคราวครั้ง

ใครนิมนต์พระองค์ไปทรงฉัน              ซึ่งจังหันที่บ้านเรือนชานต้ัง

อย่าพาอานนน์ตามไปลำพัง                จะขอนั่งเฝ้าที่กุฎีทอง

ขอห้าข้อพระองค์จงอนุมัติ                  จะถือสัจจะไว้มิให้หมอง

เพ่ื่อป้องกันคนเขามากล่าวฟ้อง          ว่าเป็นน้องจึงโปรดประโยชน์ยาว

พระพุทธองค์ก็ทรงอนุญาต                 มิได้ขาดข้อไหนที่ได้กล่าว

จึงปฎิบ้ติพระองค์เจาะจงราว               เหมือนเทพท้าวเทวัญโดยมั่นคง

สี่สิบห้าปีพระตถาคต                           จนหมดวันรูปขันธ์อันสูงส่ง

พระอานนท์อุปฐากลำบากองค์            โดยซื่อตรงจงรักสุดภักดี

จนพระองค์อายุบรรลุเข้า                     เจ็ดสิบเก้าปีควรโดยถ้วนถี่  

พระจึงกล่าวภาษิตนิมิตมี                     ว่าอิทธิบาทสี่นี้มีฤทธิ์

ผู่้บำเพ็ญภาวนาสมาบัติ                       โดยถือสุัุตย์มั่นดีย่อมมีสิทธิ์

จะบรรลุอายุกัปป์สรรพชีวิต                  ถ้าใครคิดปรารถนามีอายุ

พระอานนท์เป็นมนุษย์ปุถุชน               จึงอั้นอ้นดำริสติผุ

มิได้ทูลอาราธนาว่าสาธุ                       ขอบรรลุขัยร้อยยี่สิบปี

คนภายหลังจึงโกรธโทษอานนท์         ว่าเป็นคนโง่งมไม่สมที

อุปฐากพุทโธยอดโยคี                         จึงไม่ปรีชาฉลาดอาราธนา

ถ้าแม้นอาราธนาในคราน้้น                   พระภควันสมมาดปรารถนา

พระจะมีอายุลุชรา                                ประมาณว่ามากแม้นนับแสนปี

เพราะฟังไม่ได้ศัพท์จับกระเดียด         ฟังเฉียดเฉียดสอบสวนไม่ถ้วนถี่

อายุกัปป์ภาษาพระบาลี                       สมัยนี้คนเราไม่เข้าใจ

อายุกัปป์แปลว่ามีอายุ                         ไปจนลุใจเราสักเท่าไหน

ถ้าพอใจจะมีชีวิตวัย                             ก็อยู่ไปได้เท่าเราต้องการ

"สัมมาสังกัปปะ"คำพระนี้                     คำบาลีแปลได้ดั่งใจขาน

ว่าดำริขอบคำที่ชำนาญ                       คำโบราณ"กัปปะ" ท่านละไว้

แปลว่า "ความปรารถนา"ถ้าประสงค์    แปลว่า"จงใจมั่นไม่่หวั่นไหว"

เช่นพระพุทธเจ้าของเราไซร้                ดั่งพระทัยจะอยู่ดูโลกา

สักร้อยยี่สิบปีนี่ก็ได้                              สมพระทัยมุ่งมาดปรารถนา

แต่"อนิจจังทุกขังอนัตตา"                    เกิดแก่ตายวายชีวาสัจจาจริง

จะทรงอยุ่ดุโลกที่โศกเศร้า                   สักร้อยเก้าสิบปีเป็นที่ยิ่ง

จะทรงทนทรมานสังขารสิง                  เป็นปุ่เจ้าเข้าสิงเพื่อสิ่งใด

พระอานนท์อาราธนาว่าสาธุ                 จงอายุยืนยงดำรงขัย

อาจจะรับนิมนต์ด้วยจนใจ                     คงอยุ่ไปสักร้อยยี่สิบปี

พระอานนท์เป็นมนุษย์ปุถุชน               จึงอั้นอ้นคำพระชินสีห์

ไม่อาราธนาอยู่นานเป็นการดี               ไม่เป็นที่ทรมาพระอาจารย์

ครั้นอายุลุชราพรรษาเสร็จ                    แปดสิบเอ็ดหัวฝนชนเรียกขาน

พระปลงชนมายุว่าลุการ                       ควรนิพพานโดยพลันในวันเพ็ญ

สิบห้าค่ำเดือนสามยามสงบ                 จึงปรารภพระชนม์ให้คนเห็น

ว่ากายเราแก่ชราน่าลำเค็ญ                  เปรียบดั่งเช่นเกวียนเก่าก็เท่ากัน

อีกสามเดือนพอดีแแต่นี้ไป                  พอถึงในวันเพ็ญเดือนหกนั่น

วันวิสาขะเป็นเพ็ญพระจันทร์               เราจะพลันถึงกาลนิพพานแล้ว

พระอานนท์ได้ยินแทบสิ้นสติ              โอ้เราสิผิดแท้โดยแน่แน่ว

ทรงเผยพระพจนีย์มีวี่แวว                    ยังฟังแว่วในโสดเหมือนโปรดปราน

จะให้เราอาราธนาว่าสาธุ                     จงอายุยืนหยัดบรรทัดฐาน

อายุกัปป์เหมือนว่าถุ้าต้องการ             จะอยู่นานเท่าไรก็ได้จริง

เรามาลืมเสียสิ้นได้ยินแว่ว                   ก็สอดแคล้วหวิดไวไปทุกสิ่ง

ไม่กราบทูลอาราธนาว่าประวิง             น่าชังชิงใจตนเป็นพ้นไป

เราก็เป็นแต่มนุษย์ปุถุชน                     ยังไม่พ้นโสดาบันชั้นไหนไหน

พระจอมเกล้าจะจากพรากไปไกล       จะพึ่งใครได้เล่าโอ้เรานี้

พระอานนท์หม่นหมองยืนร้องไห้        เดินออกไปพ้นพระกุฎีศรี

เหนี่ยวประตูอยู่ที่พระธรณี                   โศกโศกีร้องไห้อาลัยรัก

อาลัยพระทศพลเป็นพ้นคิด                 รักยิ่งกว่าชีวิตจิตประจักษ์

มอบถวายชนมานมานานนัก                สุดแสนภักดีพระภควัน

แสนสงสารตัวตนคนอาภัพ                  แสนแรงรับช่วงไช้ไม่ไหวหวั่น

สี่่สิบห้าปีตืนทั้งคืนวัน                          โสดาบันก็ไม่ลุดังจใจ

ต่อแต่นี้แล้วใครที่ไหนเล่า                   จะให้เราพึ่งพาได้อาศัย

ก็เราศิษย์พรสุคตปรกฎไป                   ก็แล้วใครจะรับบังคับบัญชา

ใครจะรับอบรมบ่มนิสัย                         ให้เราได้จนในไตรสิกขา

เพราะแม้นแต่องค์พระศาสดา               ยังไม่สามารถสอนแต่ก่อนไร

โอ้ว่าแสนอาภัยอัปภาคย์                     จนไม่อยากอยู่ที่กุฎีใหญ่

เราอยากด้ันธุดงค์เข้าพงไพร               ไปสิ้นใจอนาถาในป่าดง

พระพุทธองค์ทรงญาณบันดาลผล       เห็นอานนท์ร้องไห้อย่างไหลหลง

ให้พระไปตามมาหาพระองค์                แล้วก็ทรงตรัสว่าแน่ะอานนท์

จะหาใครในสงฆ์พระองค์อื่น                ซึ่งเป็นพื้นเพือนกันในชั้นต้้น

จนบัดนี้ไม่มีแม้สักคน                          ที่เป็นก้นห้องพระศาสดา

สี่สิบห้าปีถ้วนคำนาณดู                       เธอเป็นคู่ชีวิตคิดหหลังหน้า
รับหน้าที่เยี่ยมยอดตลอดมา               ไม่่ผิดพลั่งท้ังทิวาและราตรี
จะหาใครในโลกอันโศกเศร้า              ไม่เทียบเท่าอานนท์เจ้าน้องพี่
จะโศกเศร้าเสียใจทำไมมี                    ต่อแต่นี้สามเดือนไม่เคลื่อนคลา
จะสำเร็จอรหัตจะตัดโลก                     จะสิ้นโศกสัจจริงทกสิงสาร์
ในวันที่ท่านต้ังสังคายนา                     ที่มหาสัตบรรณสำคัญนัก
พระอรหัตห้าร้อยจะคอยเธอ                เข้าเสนอพระสูตรพิสุูจน์หลัก
อรหัตต์แวดล้อมอยู่พร้อมพรัก             เธอก็จักสิ้นโศกวิโยคทุกข์
เราขอบใจอานนท์เป็นพ้นที่                 ร่วมชีวีกันมาอย่างผาสุก
พ้นศัตรูหมู่่มารมารานรุก                      ไปร่วมยุคพระนิพพานนับล้านปี    
กาลก็เป็นจริงทุกสิ่งสัจจ์                      พระอานนท์ได้ตรัสสัจธรรมสี่
ด้วยเจโตวิมุตติหลุดโลกีย์                   ในวันที่ทำสังคายนา
มีอายุลุกาลนานเต็ฺมที่                          ได้ร้อยยี่สิบปีชันษา
ท่านเดินทางไปยังฝั่งคงคา                  อันชื่อว่าแม่น้ำ"โรหิณี"
เป็นแม่น้ำกั้นกลางระหว่างญาติ            เป็นเชื้อชาติกษัตราสง่าศรี
ค้่่นกรงกบิลพัสตุ์ฝั่งนัทที                      กับธานีเทวทหะนคร
เกรงว่าญาติสองฝ่ายจะอายหน้า          เข้ารบราฆ่าฟันกันกระฉ่อน
เพราะแย่งอัฎกันเข้าฟันฟอน                จึงผั่นผ่อนเข้าญาณบันดาลฤทธิ์
น่ั่งเข้าฌาณเตโชสมาบัติ                      แล้วเหาะลัดขึ่้นฟ้าประกาศิต
สูงชั่วเจ็ดลำตาลสะท้านทิศ                 ให้ไฟติดไหม้ร่างกลางนภา 
อัฎร่วงลงยังฝั่งท้ังสอง                         ญาติพี่น้องรับไว้ใส่เกศา
เอาอัฎเจ้ากูไปบูชา                               มีค่ากว่าแก้วเก็จเพชรมณี
พระอานนท์ปาฎิหารย์บันดาลฤทธิ์       ให้ไฟติดกลางฟ้านภาศรี
เมื่ออายุลุร้อบยี่สิบปี                             พระธาตุมีบูชามาทุกวัน  (๑๐๒ คำ)


                                                                    ๑๗ มกราคม ๒๕๓๓

 * พระพุทธเจ้าทรงมีพระชนมายุ  ๘๑ หัวฝน ชนเดือนหก ๑๕ ค่ำ